Ngành thép Việt Nam vừa đón nhận tin vui khi Cộng hòa Nam Phi quyết định không áp dụng thuế tự vệ tạm thời đối với sản phẩm thép cuộn chống ăn mòn nhập khẩu từ Việt Nam. Quyết định này giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục duy trì và phát triển xuất khẩu vào thị trường tiềm năng Liên minh thuế quan Nam Phi (SACU).

Ảnh: minh họa

Lý do Việt Nam được miễn trừ và bối cảnh điều tra

Ủy ban Quản lý Thương mại quốc tế Nam Phi (ITAC) đã ban hành thông báo áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với thép cuộn chống ăn mòn, nhưng Việt Nam đã nằm trong danh sách các quốc gia được loại trừ. Lý do then chốt là Việt Nam được xác định là một quốc gia đang phát triển và có thị phần nhập khẩu sản phẩm này vào Nam Phi dưới ngưỡng 3%. Điều này hoàn toàn phù hợp với quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cho phép miễn trừ các quốc gia đang phát triển có thị phần nhỏ và tổng lượng nhập khẩu không lớn hơn 9%.

Cuộc điều tra của ITAC, khởi xướng từ ngày 17/1/2025 và kéo dài giai đoạn điều tra từ tháng 5/2021 đến tháng 4/2024, đã chỉ ra một số vấn đề nghiêm trọng đối với ngành thép nội địa Nam Phi. ITAC sơ bộ kết luận rằng có sự gia tăng mạnh mẽ, đột ngột về lượng nhập khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc, với mức tăng 17,16% chỉ từ năm 2022 đến 2023.

ITAC cho rằng sự gia tăng này là do tình trạng dư thừa công suất và suy thoái kinh tế ở Trung Quốc từ năm 2021, cùng với việc các quốc gia khác áp thuế đã khiến hoạt động xuất khẩu thép Trung Quốc chuyển hướng sang các thị trường có mức thuế thấp hơn, bao gồm Nam Phi. Hậu quả là ngành sản xuất thép của SACU đã phải đối mặt với thiệt hại nghiêm trọng, thể hiện qua sự suy giảm đáng kể về sản lượng, doanh số bán hàng trong nước, lợi nhuận, thị phần, tỉ lệ sử dụng công suất và nhân công.

ITAC đã đề xuất mức thuế tự vệ tạm thời lên tới 52,34% trong 200 ngày.

Nỗ lực của Việt Nam và triển vọng xuất khẩu

Việc được loại trừ khỏi biện pháp tự vệ này là một thành quả đáng kể cho nỗ lực của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) và Phái đoàn Việt Nam tại Geneva. Trước đó, Cục Phòng vệ thương mại đã gửi thư tới ITAC, đề nghị loại trừ Việt Nam khỏi biện pháp tự vệ, và ITAC đã cam kết xem xét thận trọng quan điểm của Việt Nam.

Kết quả sơ bộ này tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục duy trì và phát triển xuất khẩu sản phẩm thép chống ăn mòn sang khối SACU trong thời gian tới, giúp thép Việt Nam giữ vững lợi thế cạnh tranh trên bản đồ thương mại quốc tế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp và hiệp hội vẫn cần tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của vụ việc cho đến khi có kết luận cuối cùng.