Làm chủ xuất xứ để khai thác hiệu quả các FTA
Ông Trần Ngọc Bình – Trưởng phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực TP. Hồ Chí Minh cho biết, mỗi FTA đều có bộ quy tắc xuất xứ riêng. Muốn được hưởng thuế suất ưu đãi, doanh nghiệp phải xác định đúng hiệp định áp dụng với từng thị trường và lựa chọn đúng mẫu C/O tương ứng. Nếu hiểu sai hoặc áp dụng lệch quy tắc, hàng hóa vẫn được nhập khẩu nhưng sẽ không được hưởng thuế ưu đãi, làm tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh.
Ông Bình nhấn mạnh, bản chất FTA là thiết lập khu vực thương mại với thuế quan giảm dần theo lộ trình. Khi thuế được cắt sâu, C/O trở thành “vé vào sân ưu đãi” – là căn cứ để cơ quan nhập khẩu quyết định hàng hóa có đủ điều kiện áp dụng thuế ưu đãi hay không. Không có C/O phù hợp, hàng hóa phải chịu thuế MFN hoặc thông thường, bất lợi so với đối thủ đã tận dụng FTA.
Bên cạnh các FTA truyền thống tập trung vào hàng hóa và thuế quan, các FTA thế hệ mới còn mở rộng sang môi trường, lao động, tiêu chuẩn phát triển bền vững… làm yêu cầu tuân thủ ngày càng cao, trong đó xuất xứ vẫn là “cửa ải” đầu tiên và quan trọng nhất.
Ở góc độ doanh nghiệp, làm chủ C/O không chỉ là “giảm thuế” mà còn là nền tảng để xây dựng chiến lược thị trường dài hạn. Khi hiểu rõ quy tắc xuất xứ, doanh nghiệp có thể chủ động thiết kế chuỗi cung ứng, chọn nguồn nguyên liệu, bố trí sản xuất sao cho đáp ứng tiêu chí của từng hiệp định, từ đó giảm rủi ro, tối ưu chi phí và nâng hiệu quả xuất khẩu.
Từ thực tiễn xử lý hồ sơ, ông Trần Ngọc Bình nhận xét nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp cận vấn đề xuất xứ khá thụ động: chỉ hỏi khi bắt đầu làm lô hàng, hoặc khi bị vướng ở khâu thông quan. Trong khi nếu coi xuất xứ là một phần của chiến lược kinh doanh ngay từ đầu, doanh nghiệp có thể tính trước “bài toán nguồn nguyên liệu và quy trình sản xuất” để đáp ứng quy tắc FTA, thay vì xử lý tình huống bị động.
“Xuất xứ không chỉ giúp doanh nghiệp được hưởng ưu đãi thuế mà còn là yếu tố tạo niềm tin với đối tác và cơ quan hải quan nước nhập khẩu”, ông Bình khẳng định. Khi hồ sơ xuất xứ minh bạch, nhất quán và được chuẩn hóa, C/O sẽ thực sự trở thành công cụ hỗ trợ xuất khẩu, chứ không phải rào cản trong quá trình hội nhập.