Trong khi đó, tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam vẫn đạt khoảng 7,76 tỷ USD, tăng 17% so với năm 2024. Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn nhất với gần 5 tỷ USD, chiếm hơn 64% tổng kim ngạch. Các thị trường Mỹ, Hà Lan, Australia đều ghi nhận tăng trưởng hai chữ số.

Trước đây, Thái Lan từng nằm trong top 3 thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, nhưng đến nay đã tụt xuống vị trí thứ 9, cho thấy xu hướng suy giảm mang tính riêng biệt.

Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang Thái Lan

Việt Nam xuất khẩu sang Thái Lan chủ yếu là:

• Trái cây tươi và đông lạnh như: sầu riêng, nhãn, vải, thanh long, bưởi, chôm chôm, chanh leo, vú sữa, na,

• Dừa phục vụ chế biến.

Các mặt hàng này được Thái Lan nhập khẩu để:

• Tiêu thụ trong nước,

• Làm nguyên liệu chế biến và tái xuất sang các thị trường khác.

Vì sao xuất khẩu rau quả sang Thái Lan giảm sâu?

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu sang Thái Lan đến từ nhiều nguyên nhân kết hợp:

1. Yếu tố địa chính trị và logistics

   • Xung đột giữa Thái Lan và Campuchia thời gian qua khiến hoạt động vận chuyển và thông quan hàng hóa gặp khó.

   • Luồng vận tải qua một số tuyến bị gián đoạn, làm chậm tiến độ giao hàng.

2. Cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa Thái Lan

   • Nhiều loại rau quả của Việt Nam trùng với chủng loại Thái Lan đang sản xuất.

   • Thái Lan có xu hướng tăng bảo hộ, ưu tiên tiêu thụ hàng nội địa để hỗ trợ nông dân trong nước.

3. Nguồn cung trong nước bị gián đoạn

   • Tình trạng lũ lụt tại Việt Nam gần đây làm ảnh hưởng đến sản lượng và lưu thông hàng hóa, kéo theo tiến độ giao hàng sang Thái Lan chậm lại.

4. Thay đổi kênh xuất khẩu sầu riêng đông lạnh

   • Trước đây, Thái Lan thường nhập sầu riêng đông lạnh của Việt Nam để tái xuất sang Trung Quốc.

   • Từ khi Việt Nam được phép xuất khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc, các doanh nghiệp đã chuyển sang xuất thẳng, không cần trung chuyển qua Thái Lan.

   • Điều này làm kim ngạch xuất khẩu sang Thái Lan giảm thêm một nhịp khá mạnh.

Thái Lan thu hẹp, nhưng nhiều thị trường khác vẫn tăng tốc

Trong khi Thái Lan giảm sâu, nhiều thị trường khác lại tăng rất tích cực:

• Malaysia: tăng khoảng 77%

• Australia: tăng 28%

• Mỹ: tăng 56%

• Hà Lan: tăng 43%

Đặc biệt, các thị trường yêu cầu cao như Mỹ, EU, Nhật Bản vẫn tiếp tục tăng mua rau quả Việt Nam. Điều này cho thấy:

• Chiến lược nâng chất lượng, tuân thủ tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc,

• Kết hợp với đẩy mạnh chế biến sâu đang giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần ở các thị trường ngoài khu vực ASEAN.

Trong bức tranh đó, vai trò của Thái Lan trong cơ cấu xuất khẩu rau quả của Việt Nam ngày càng thu hẹp, không còn là “cửa ngõ” trung chuyển bắt buộc như trước, nhất là với những mặt hàng đã được xuất chính ngạch trực tiếp sang Trung Quốc và các thị trường FTA khác.