Ngày 10/12/2025 tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Công Thương tổ chức “Hội nghị kinh doanh xuất khẩu gạo” nhằm đánh giá kết quả năm 2025 và bàn giải pháp thúc đẩy xuất khẩu trong năm 2026.

Xuất khẩu gạo 2025: Sụt giảm nhưng vẫn giữ được những trụ cột quan trọng

Theo số liệu sơ bộ của cơ quan Hải quan, 11 tháng năm 2025:

• Lượng gạo xuất khẩu đạt hơn 7,53 triệu tấn,

• Trị giá trên 3,85 tỷ USD,

• Giá xuất khẩu bình quân khoảng 511,09 USD/tấn.

So với cùng kỳ năm 2024 (năm xuất khẩu gạo cao nhất từ trước đến nay):

• Giảm 10,9% về lượng,

• Giảm 27,4% về trị giá.

Về thị trường, xuất khẩu gạo ghi nhận:

• Sụt giảm mạnh tại:

  • Indonesia (giảm gần 96,38%),

  • Malaysia (giảm 32,5%);

• Tăng trưởng mạnh ở:

  • Ghana (tăng 52,64%),

  • Trung Quốc (tăng 165,14%),

  • Bangladesh (tăng gấp 238,48 lần),

  • Senegal (tăng khoảng 73 lần)...

Những thị trường mới và đang mở rộng này đã phần nào bù đắp sự sụt giảm tại Indonesia, Cuba, Malaysia…

Về cơ cấu sản phẩm, đến tháng 10/2025:

• Gạo trắng chất lượng cao và gạo thơm các loại chiếm khoảng 69% tổng lượng gạo xuất khẩu,

• Thể hiện xu hướng dịch chuyển sang phân khúc gạo giá trị cao.

Ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết xuất khẩu gạo thời gian qua gặp nhiều khó khăn do:

• Bất ổn an ninh, chính trị tại một số khu vực;

• Lạm phát tuy hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao;

• Thương mại, đầu tư toàn cầu phục hồi chậm;

• Nhiều nền kinh tế lớn tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ, gây áp lực lên tài chính, tiền tệ, tỷ giá của các nước đang phát triển;

• Nhu cầu tiêu dùng và hoạt động kinh tế còn yếu;

• Xu hướng bảo hộ thương mại quay trở lại dưới nhiều hình thức;

• Các thị trường phát triển tăng cường tiêu chuẩn về:

  • An toàn cho người tiêu dùng,

  • Phát triển bền vững,

  • Chống biến đổi khí hậu,
    → Đặt ra hàng loạt yêu cầu và quy định mới đối với gạo nhập khẩu.

Năm 2026: Tái cân bằng cung – cầu, mở rộng thị trường nhập khẩu

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) dự báo:

• Sản lượng lúa năm 2026 khoảng 43 triệu tấn,

• Diện tích gieo trồng giảm khoảng 0,2 triệu ha so với cùng kỳ, do điều chỉnh diện tích tại một số mùa vụ.

Ông Trần Quốc Toản, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), nhận định xuất khẩu gạo năm 2026 sẽ chịu tác động bởi một số yếu tố then chốt:

• Philippines dự kiến quay lại nhập khẩu từ tháng 01/2026, dù có điều chỉnh thuế nhập khẩu và khả năng thay đổi quy định nhập khẩu gạo. Đây vẫn là yếu tố hỗ trợ tích cực cho xuất khẩu gạo Việt Nam;

• Các thị trường truyền thống như:

  • Trung Quốc,

  • Bangladesh,

  • Khu vực châu Phi…
    có tín hiệu tăng nhập khẩu trở lại;

• Các thỏa thuận thương mại song phương, FTA và chất lượng gạo Việt Nam cải thiện rõ rệt giúp tăng sức cạnh tranh, nhất là ở phân khúc gạo chất lượng cao.

Chuẩn hóa vùng nguyên liệu: Nền tảng cho xuất khẩu bền vững

Trong bối cảnh hiện nay, ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam, nhấn mạnh:

• Lúa gạo cần được xác định là mặt hàng đặc biệt, phải:

  • Đảm bảo nhu cầu tiêu dùng trong nước và an ninh lương thực,

  • Đồng thời đáp ứng hiệu quả nhu cầu xuất khẩu;

• Cần liên kết xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, đáp ứng:

  • Yêu cầu an toàn thực phẩm,

  • Truy xuất nguồn gốc,

  • Ổn định chất lượng,

  • Gắn với xây dựng thương hiệu gạo Việt;

• Tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn, yêu cầu và sản lượng của từng quốc gia nhập khẩu.

Ông Tùng kiến nghị:

• Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên phối hợp với Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam xây dựng thí điểm một số vùng nguyên liệu đạt chuẩn theo tiêu chí Đề án 1 triệu ha;

• Doanh nghiệp cần chủ động tham gia xây dựng vùng nguyên liệu theo Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng đề nghị các địa phương:

• Tập trung khôi phục sản xuất sau thiên tai;

• Bảo đảm diện tích, cơ cấu giống và thời vụ vụ Đông Xuân 2025–2026;

• Đẩy mạnh triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long;

• Phát triển hệ thống tiêu thụ, thúc đẩy xuất khẩu gạo chất lượng cao từ vùng này.

FTA – Đòn bẩy chưa được khai thác đúng tầm

Liên quan đến tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương), chỉ ra nhiều hạn chế:

• Thương nhân xuất khẩu gạo Việt Nam chưa khai thác tốt các thị trường FTA có quy mô lớn, giá trị cao;

• Chưa chú trọng xây dựng thương hiệu gạo riêng tại các thị trường này;

• Tận dụng ưu đãi FTA còn mang tính tự phát, thiếu chiến lược tổng thể.

Để khắc phục, ông Khanh đề xuất:

• Xây dựng kế hoạch, chiến lược tận dụng FTA cho ngành gạo, có mục tiêu, lộ trình rõ ràng;

• Phân công cụ thể và đôn đốc phối hợp giữa:

  • Cơ quan quản lý,

  • Hiệp hội ngành hàng,

  • Doanh nghiệp;

• Xây dựng và thúc đẩy chiến lược thương hiệu gạo Việt Nam tại các thị trường FTA;

• Tăng cường kết nối, “cùng tiến cùng lùi” với sự điều phối của Nhà nước và các hiệp hội, tránh cạnh tranh phá giá, triệt tiêu lợi thế chung.

Khuyến nghị dành cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo

Đại diện Thương vụ Việt Nam tại Philippines lưu ý:

• Trong bối cảnh Philippines vẫn đang tạm ngừng nhập khẩu gạo, dù có thông tin nước này có thể nhập khẩu trở lại từ tháng 01/2026, thương nhân Việt Nam cần:

  • Thận trọng khi giao dịch, ký kết hợp đồng,

  • Kiểm tra kỹ năng lực và uy tín của đối tác.

Các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cũng khuyến nghị:

• Doanh nghiệp cần đảm bảo chất lượng ổn định cho gạo xuất khẩu;

• Tuân thủ chặt chẽ quy định về:

  • Kiểm dịch,

  • Tiêu chuẩn chất lượng,

  • Mẫu mã, bao bì;

• Chủ động tìm hiểu:

  • Thông tin doanh nghiệp nhập khẩu,

  • Tập quán thanh toán,

  • Điều kiện giao hàng…

Mục tiêu là giúp hoạt động xuất khẩu gạo vừa an toàn, vừa mang lại hiệu quả thương mại thực chất, tận dụng được đòn bẩy FTA và vùng nguyên liệu chất lượng cao trong năm 2026 và các năm tiếp theo.